Phì đại tuyến tiền liệt (BHP) còn gọi là tăng sản tuyến tiền liệt, bệnh khiến kích thước tuyến tiền liệt tăng lên, phổ biến ở nam giới trung niên và cao tuổi. Dù không nguy hiểm như ung thư nhưng phì đại tuyến tiền liệt gây ra nhiều triệu chứng khó chịu. Trong một số ít trường hợp có thể ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khoẻ.

Triệu chứng khác nhau ở từng người

Mức độ nghiêm trọng của triệu chứng bệnh tuyến tiền liệt trong từng trường hợp là khác nhau, nhưng nó có xu hướng xấu dần theo thời gian. Phổ biến là:

• Đi tiểu nhiều lần, nhất là về ban đêm
• Khó tiểu
• Dòng nước tiểu yếu hoặc tiểu dắt
• Buồn tiểu kể cả khi vừa đi xong
• Cảm giác đi tiểu không hết nước

Bên cạnh đó còn có những triệu chứng ít phổ biến hơn như nhiễm trùng đường tiết niệu, bí tiểu hoàn toàn hay có máu lẫn trong nước tiểu.

Kích thước tuyến tiền liệt tăng không có nghĩa là triệu chứng đường tiểu cũng tăng lên. Ở một số người, tuyến tiền liệt chỉ hơi lớn nhẹ đã có biểu hiện rất rõ ràng; trong khi một số trường hợp có kích thước tuyến tiền liệt rất lớn trên siêu âm nhưng lại không hề gây ra khó chịu gì.

Các triệu chứng kể trên cũng có thể bắt gặp trong các tình trạng khác như: nhiễm trùng đường tiết niệu, viêm tuyến tiền liệt, hẹp niệu đạo, sẹo ở cổ bàng quang, sỏi bàng quang hoặc thận, bàng quang thần kinh hay ung thư tuyến tiền liệt/bàng quang.

Nguyên nhân bệnh phì đại tuyến tiền liệt là do đâu?

Đường tiểu của nam bắt đầu ở bàng quang và đi xuyên qua tâm tuyến tiền liệt trước khi ra ngoài cơ thể và nằm ở phần bụng dương vật. Khi kích thước của tuyến lớn lên, nó bắt đầu chặn dòng nước tiểu.

Hầu hết mọi người đàn ông đều có tình trạng gia tăng kích thước tuyến tiền liệt trong suốt cuộc đời, nhưng sự phát triển này ở một vài người là quá mức và gây ra triệu chứng.

Đến nay, nguyên nhân gây nên BHP vẫn chưa được hiểu rõ, nhưng hầu hết các nhà khoa học đều đồng thuận là do sự thay đổi cân bằng hormone giới tính testosterone khi đàn ông già đi.

Các yếu tố rủi ro

• Lão hoá: ít gặp ở đàn ông dưới 40 tuổi, 30% nam giới 40 – 60 tuổi và 50% ở đàn ông 80 tuổi
• Gen: cha hoặc anh trai có vấn đề tuyến tiền liệt thì bạn cũng có nguy cơ nhiều hơn
• Bệnh tiểu đường và bệnh tim: người mắc bệnh này thường sử dụng thuốc chẹn beta và một số thống kê cho thấy tỉ lệ mắc bệnh BHP khá cao ở nhóm này.
• Lối sống: người béo phì làm tăng khả năng mắc bệnh và tập thể dục có thể giúp ích

Biến chứng của phì đại tuyến tiền liệt

Mặc dù phì đại tuyến tiền liệt là một bệnh lành tính, những đừng nghĩ rằng bệnh không nguy hiểm, nếu như không kiểm soát tốt người bệnh có thể gặp phải nguy cơ:

• Bí tiểu đột ngột: đây là một trong những biến chứng buộc người bệnh phải nhập viện để giải quyết cấp cứu, thậm chí cần phải đặt ống thông từ bàng quang để thoát nước tiểu. Trong một số trường hợp phải phẫu thuật tuyến tiền liệt để giảm bí tiểu
• Nhiễm trùng đường tiết niệu: khi tuyến tiền liệt lớn, việc đi tiểu không hiệu quả và luôn có lượng nước tiểu đọng lại trong bàng quang, và đó là điều kiện để vi trùng phát triển. Thậm chí khi nhiễm trùng xảy ra thường xuyên, người bệnh phải cắt bỏ một phần tuyến tiền liệt
• Sỏi bàng quang: đây cũng là hậu quả của việc nước tiểu ứ đọng ở bàng quang trong thời gian dài
• Tổn thương bàng quang: do nó luôn phải căng lên để chứa đựng nước tiểu, cơ bắp không co bóp đúng cách dần dần sẽ yếu đi. Càng ngày việc làm rỗng bàng quang ngày càng khó khăn
• Suy giảm chức năng thận: áp lực trong bàng quang do bí tiểu có thể gây tổn thương trực tiếp đến thận hoặc nhiễm trùng bàng quang lan đến thận.

Có nhiều chuyên gia cho rằng tuyến tiền liệt phì đại làm tăng nguy cơ phát triển ung thư.

Các phương pháp điều trị BHP

Sự lựa chọn điều trị tốt nhất cho người bệnh phụ thuộc vào các yếu tố như:

• Kích thước tuyến tiền liệt
• Tuổi
• Sức khoẻ tổng thể
• Những triệu chứng và mức độ nghiêm trọng

Thuốc

Đây là phương pháp điều trị phổ biến nhất cho người bệnh có triệu chứng từ nhẹ đến trung bình. Bao gồm:

• Thuốc chẹn alpha: giúp giãn cơ cổ bàng quang và sợi cơ ở tuyến tiền liệt, giúp cho người bệnh đi tiểu dễ dàng hơn. Một số đại diện trong nhóm này như alfuzosin, doxazosin, tamsulosin và silodosin. Tác dụng phụ có thể gặp phải là chóng mặt và hạ huyết áp khi thay đổi tư thế.
• Thuốc ức chế men khử 5 – alpha: đây là loại thuốc giúp thu nhỏ tuyến tiền liệt bằng cách ngăn chặn sự thay đổi nội tiết tố. Như finasteride (Proscar) và dutasteride (Avodart). Thuốc có thể cần đến 6 tháng mới hiệu quả. Thuốc này cũng có thể gây ra xuất tinh ngược nhưng tỉ lệ người mắc tình trạng này là rất thấp.
• Kết hợp thuốc: có thể bác sĩ sẽ kê đơn cả 2 loại thuốc trên nếu như dùng từng loại không hiệu quả
• Tadalafil (Cialis): đây là thuốc điều trị rối loạn cương dương được dùng cho phì đại tiền liệt tuyến.

Điều trị xâm lấn tối thiểu

Phương pháp điều trị phì đại tuyến tiền liệt này dùng cho các triệu chứng từ trung bình đến nặng, thuốc không hiệu quả, bị tắc nghẽn đường tiết niệu, sỏi bàng quang, tiểu ra máu, các vấn đề về thận hoặc người bệnh muốn điều trị dứt điểm.

Phương pháp bao gồm:

• Dẫn lưu nước tiểu tạm thời: Bác sĩ sẽ đặt ống thông niệu đạo – bàng quang hoặc thậm chí là đưa bàng quang ra ngoài da trong vài tháng. Giải pháp này cấp cứu cho người bệnh lúc ban đầu, khi bị bí tiểu cấp và mạn, suy thận do ngược dòng hay nhiễm khuẩn đường tiết niệu. Dẫn lưu còn dùng khi không thể can thiệp ngoại khoa triệt để
• Mổ mở bóc bướu: có thể mổ mở qua ngả sau xương mu hoặc mổ ngả bàng quang, cắt bướu qua ngả hội âm. Mổ hở gây biến chứng nhiều và tỷ lệ tử vong cao, đặc biệt khi bệnh nhân là người cao tuổi, có bệnh lý nội khoa nặng. Vì vậy, phương pháp này chỉ được chỉ định khi mô tuyến tiền liệt phì đại không thể dùng nội soi để cắt hết hoặc người bệnh có
• Cắt đốt nội soi qua ngả niệu đạo: dùng cho bệnh vừa đến nặng thông qua máy cắt đốt nội soi. Sau khi bệnh nhân được gây mê hoặc gây tê tuỷ sống, dụng cụ này được đưa vào đường tiểu để thực hiện cắt tuyến tiền liệt. Triệu chứng được giảm bớt nhanh chóng và dòng nước tiểu cải thiện chỉ sau vài ngày. Tỷ lệ biến chứng hay tử vong đều thấp hơn mổ hở. Thế nên phương pháp này được xem là tiêu chuẩn vàng trong điều trị phì đại tuyến tiền liệt lành tính
• Bốc hơi tuyến tiền liệt qua niệu đạo: tương tự như nội soi tiêu chuẩn nhưng dùng điện cực mạnh hơn. Nhờ đó mà nguy cơ chảy máu sau mổ và hấp thu nước giảm đi đáng kể. Tuy nhiên cũng vì sức nóng này mà tỷ lệ rối loạn cương dương tăng cao
• Bốc hơi hoặc cắt nội soi laser: thay bằng điện cực, nguồn năng lượng để phá huỷ mô tuyến tiền liệt là laser. Mô vừa được huỷ vừa cầm máu nên giảm được tình trạng hấp thu nước. Giá thành của phương pháp này khá cao, hơn nữa triệu chứng kích thích còn kéo dài 6 tuần sau đó và thời gian mổ cũng dài hơn
• Cắt mở cổ bàng quang – tuyến tiền liệt bằng nội soi: dùng dao điện rạch 2 đường từ cổ bàng quang đến gần lôi tinh ở vị trí 5h và 7h, sâu đến vỏ tuyến tiền liệt. Nó phù hợp với bứơu nhỏ dưới 30g, không có thuỳ giữa, bệnh nhân còn trẻ. Ưu điểm của phương pháp này là tỷ lệ xuất tinh ngược sau mổ thấp, chỉ khoảng 5 – 15%.

Nên làm gì sau khi điều trị phì đại tuyến tiền liệt

Ngoài ra còn một số phương pháp ít xâm lấn khác như nhiệt liệu pháp nhưng hiệu quả chưa cao và khá nhiều biến chứng nên ít được áp dụng hơn.

Sau mổ, bạn nên hạn chế nâng vật nặng hoặc tập thể dục quá mức trong 7 ngày. Còn nếu mổ hở thì cần kiêng trong 6 tuần.

Nhìn chung phì đại tiền liệt tuyến được điều trị sớm sẽ ít tốn kém và ít ảnh hưởng đến tình dục cũng như sức khoẻ hơn. Quan trọng là bạn nên chọn nơi uy tín, tham khảo kỹ thông tin và nghe theo bác sĩ để có kết quả tốt nhất.

Xem thêm:

• PHÌ ĐẠI TUYẾN TIỀN LIỆT NÊN UỐNG THUỐC GÌ? TRIỆU CHỨNG VÀ CÁCH ĐIỀU TRỊ